Unikatowy w skali Europy zabytek architektury przemysłowej stanie się ozdobą kompleksu Fuzja w Łodzi

Wiesław Pierzchała

Słynna zabytkowa secesyjna elektrownia w dawnym w imperium przemysłowym Scheiblerów, jedna z wizytówek Łodzi, jest już prawie odnowiona! Chodzi o mury zewnętrzne, bowiem w środku prace jeszcze potrwają. Na razie nie wiadomo, w jaki sposób ten unikatowy w skali Europy zabytek zostanie zagospodarowany. Wszystko zależy od tego, jakie pomysły na biznes będzie miał najemca.

To znakomita wiadomość dla miłośników dawnej Łodzi, jako że elektrownia przez wiele lat stała pusta i niszczała. Na szczęście to już przeszłość. A wszystko za sprawą znanej firmy developerskiej Echo Investment, która kupiła część dawnego kompleksu przemysłowego Scheiblerów, czyli prawdziwe miasto w mieście między ulicami Przędzalnianą, Milionową i Kilińskiego.

Powstaje tam potężne centrum biurowo- mieszkaniowe Fuzja. Nazwa kompleksu to symboliczne połączenie przeszłości i przyszłości, czyli starych zabytkowych budynków pofabrycznych oraz nowych obiektów z biurami i mieszkaniami. I właśnie elektrownia – otoczona starymi fabrykami oraz nowymi biurowcami i apartamentowcami – stanie się sercem tego kompleksu. To przy niej ruszyła budowa dwóch biurowców dla znanej firmy Fujitsu.

Niestety, inwestorzy – oczywiście za zgodą służb konserwatorskich - musieli zburzyć stojący w pobliżu elektrowni stary bielnik, ponieważ był w tak fatalnym stanie, że nie nadawał się do renowacji. Została po nim jedynie jedna ściana. Chodzi o mur z czerwonej cegły, który zachowano po to, aby przechodnie mieli choć takie wyobrażenie, jak wyglądał dawny bielnik.

Wszystko zaczęło się w 1873 roku, gdy Karol Scheibler kupił dawne posiadło i przystąpił do budowy nowych obiektów tworzących kompleks wykończalni. Jego rozbudowa ruszyła po 1881 roku wraz ze wzrostem zapotrzebowania na towary bawełniane. Zbudowano bielnik, farbiarnię, drukarnię, apreturę, magazyny i inne obiekty. W latach 90. XIX stulecia dobudowano dwie hale: parterową ze ślusarnią i piętrową z warsztatami i magazynami. Kolejny przełom nastąpił w latach 1910-11, gdy zbudowano secesyjną elektrownię - jeden z największych takich obiektów w przemyśle włókienniczym na terenie Królestwa Polskiego.

Autorem projektu był inżynier Alfred Fisch, który pracował dla zakładów Scheiblera. Z początku elektrownia zasilała w prąd imperium Karola Scheiblera, potem połączone na początku II RP zakłady Karola Scheiblera i Ludwika Grohmana, a w PRL zakłady bawełniane "Uniontex". Elektrownia działała do końca 2006 roku. Od tej pory stoi pusta.

Składa się ona z dwóch potężnych hal: maszynowni i kotłowni. Na zewnątrz wzrok przyciągają efektowne secesyjne linie na elewacjach, zaś wewnątrz maszynowni uwagę zwraca pierwszy w Łodzi wylany strop żelbetowy, który ozdobiono kasetonami. Do tego dochodzą oryginalne płytki na ścianach i podłodze, wspaniałe, typowe dla późnej secesji witraże geometryczne w potężnych oknach i dwie turbiny wytwarzające prąd. Zachowała się też okazała suwnica oraz stylowe schody z balustradą z kutego żelaza prowadzące do sterowni.

Jesienią 2013 roku Jerzy Stuhr kręcił w elektrowni film "Obywatel". Filmowano scenę, gdy syn reżysera, Maciej Stuhr, podczas wiecu stoi na schodach i przemawia do robotników mleczarni. Z kolei ekipa filmowa z USA kręciła tam sceny do horroru pt. "House". Ponadto sam David Lynch chciał tam stworzyć studio filmowe, zaś kolację stylowych murach arcyzabytku spożywał znakomity aktor amerykański John Malkovich. I jeszcze ciekawostka: kręcono tam też filmy reklamowe znanych browarów produkujących różne gatunki piwa: od "Żywca" i "Okocimia" do "Tyskiego" i "Dębowego".