Prawo pracy. Jakie nowości w 2016 roku
22 lutego 2016 w życie wejdą rewolucyjne zmiany w Kodeksie pracy. Jedna z najistotniejszych zmian dotyczy umów zawartych na czas określony.
To będzie rzeczywiście prawdziwa rewolucja w Kodeksie pracy. Zmiany wejdą w życie 22 lutego 2016 roku. Jedna z najistotniejszych nowości dotyczy umów zawartych na czas określony.
Nowelizacja przepisów ma chronić pracowników przed nadużyciami w sytuacjach, gdy umowy terminowe przedłużano im w nieskończoność.
Tak będzie
Gdy zacznie obowiązywać nowe prawo, umowy terminowe będą mogły być zawierane z pracownikiem na okres do 36 miesięcy (do 3 miesięcy umowa na okres próbny i do 33 miesięcy na czas określony). Po tym czasie umowa będzie mogła być zawarta, co do zasady, na czas nieokreślony.
Poniżej wyjaśniamy, jak to będzie działać.
Umowa na czas określony
- Wciąż jeszcze obowiązujące zapisy prawne nie przewidują ograniczenia czasowego trwania umowy o pracę na czas określony. Po wejściu w życie zmian umowy na czas określony będą mogły być zawierane maksymalnie na 33 miesiące.
- Także w przypadku zawarcia między tymi samymi stronami stosunku pracy kilku umów o pracę na czas określony łączny okres zatrudnienia na ich podstawie nie będzie mógł przekraczać 33 miesięcy. Przekroczenie tego terminu spowoduje, że od dnia następującego po jego upływie pracownik będzie uważany za zatrudnianego na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Uwaga! Od tej reguły będą jednak pewne wyjątki. Zasada nie będzie obowiązywała w przypadku zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, wykonywania prac o charakterze dorywczym i sezonowym oraz przez okres kadencji. Najwięcej wątpliwości wywołuje czwarty wyjątek. To jest w sytuacji, gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie - jeżeli ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.
- Kolejną istotną zmianą jest ta, że w przypadku zawarcia czwartej umowy pracownik będzie uważany za zatrudnianego na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Nie będzie miało znaczenia, jaki okres upłynie pomiędzy zawarciem kolejnych umów o pracę na czas określony.
Obecnie jest tak, że istnieje ograniczenie do dwóch umów terminowych, ale nie ma ograniczenia czasowego. Na przykład można zawrzeć jedną umowę na trzy lata, a potem drugą na kolejne trzy. Ale jeśli pomiędzy jedną a drugą umową na czas określony z tym samym pracownikiem będzie przerwa wynosząca ponad miesiąc, to warunek ograniczenia do dwóch umów zawartych na czas określony zaczyna biec od nowa.
Okresy wypowiedzenia
Od 22 lutego 2016 roku każdą umowę o pracę będzie można wypowiedzieć.
Okres wypowiedzenia umowy zawartej na czas określony i nieokreślony będzie uzależniony od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wyniesie:
- 2 tygodnie - jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc - jeżeli był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące - jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
W związku z wypowiedzeniem umowy o pracę pracodawca będzie mógł od 22 lutego 2016 roku zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy do upływu okresu wypowiedzenia. W okresie tego zwolnienia pracownik zachowa prawo do wynagrodzenia. Przy ustaleniu jego wysokości pracodawca będzie stosował zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy.
Warto wiedzieć
Zrównany będzie okres wypowiedzeń umów na czas określony i nieokreślony. Wypowiedzenie umowy będzie zależne od określonej w niej długości, a nie jej rodzaju. W dalszym ciągu pracodawca nie będzie obowiązany do podania pracownikowi przyczyny wypowiedzenia umowy zawartej na czas określony.
Będą trzy rodzaje umów
Po zmianach w Kodeksie Pracy będą trzy rodzaje umów o pracę na:
- czas nieokreślony,
- czas określony,
- okres próbny.
Zrezygnowano więc z umowy o pracę na czas wykonania określonej pracy, która i tak była bardzo rzadko wykorzystywana.
Umowa na okres próbny
Pracodawca będzie mógł zawrzeć umowę o pracę na okres próbny tylko raz - by sprawdzić kwalifikacje pracownika i możliwości wykonywania określonej pracy. Tak będzie co do zasady. Tylko w określonych przypadkach można będzie ponownie zatrudnić pracownika na okres próbny. To jest:
- jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy,
- po upływie co najmniej 3 lat od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę, jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania tego samego rodzaju pracy. W tym przypadku dopuszczalne jest jednokrotne, ponowne zawarcie umowy na okres próbny
Ekspert o zmianach
Zmiany w Kodeksie pracy komentuje Franciszek Grześkowiak, okręgowy inspektor pracy z PIP w Zielonej Górze: Aby zrozumieć o czym mówimy, trzeba się trochę cofnąć w czasie. Kodeks pracy jest rodem z czerwca 1974 roku, a więc z zupełnie innej rzeczywistości ustrojowej i społecznej. Od tego czasu był bardzo wiele razy nowelizowany i tak samo jest z ostatnimi zmianami. Trzeba przyznać, że pracodawcy i pracownicy, szczególnie ci mali, mają z tym nie lada kłopot. Stąd pewnie biorą się tysiące porad udzielanych przez naszych prawników i zapewne spora część stwierdzanych przez inspektorów pracy w czasie kontroli nieprawidłowości. My stoimy na straży prawa pracy takiego, jakim ono jest. Nie mamy możliwości bezpośredniego wpływu na jego treść, chociaż swoje uwagi główny inspektor pracy w odpowiednim czasie zgłasza. W lutym 2016 wprowadzony zostanie głównie maksymalny okres, na jaki może być zawarta umowa na czas określony i liczba tych umów, z możliwością kontroli tej problematyk przez PIP. Być może w jakimś czasie zostanie uchwalony nowy kodeks pracy, który ponoć jest już opracowany przez fachowców. Z tym, że tutaj dużo do powiedzenia, i słusznie, będą mieli partnerzy społeczni, to jest związki zawodowe i organizacje pracodawców.
Nowe prawo do starych umów
Zmiany w Kodeksie pracy, które zaczną obowiązywać od 22 lutego 2016, będą miały wpływ na umowy trwające w dniu wejścia w życie nowych przepisów Należy jednak pamiętać, że ograniczenie 33-miesięczne dla okresu trwania zatrudnienia na podstawie umów zawartych na czas określony liczy się dopiero od dnia wejścia w życie nowych przepisów (stanowisko ministerstwa pracy z 16.10.2015 roku.)
To warto wiedzieć o prawie pracy
- Obejmuje przepisy określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, będących stronami stosunku pracy. W szczególności w zakres prawa pracy wchodzą regulacje dotyczące między innymi: powstania i ustania stosunku pracy; obowiązki i uprawnienia pracownika i pracodawcy; czas pracy; urlopy; ochronę pracy, bezpieczeństwo i higienę pracy; rozstrzyganie sporów ze stosunku pracy.
- Podstawowym źródłem prawa pracy jest Kodeks pracy - wielokrotnie zmieniana ustawa z 1974 roku, informuje Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Niektóre zagadnienia z zakresu stosunków pracy regulują inne ustawy o: szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy; związkach zawodowych; organizacjach pracodawców.
Ponadto wydane zostały liczne akty wykonawcze (rozporządzenia oraz zarządzenia).
Źródłami prawa pracy mogą być też układy zbiorowe pracy, zawierane pomiędzy pracodawcami i związkami zawodowymi. Układy te mogą w sposób bardziej korzystny określać uprawnienia pracownicze uregulowane w Kodeksie Pracy oraz innych przepisach.
Konsultacja: Łukasz Szpilski, prawnik Okręgowego Inspektoratu Pracy w Zielonej Górze