Nowy Sącz. Kobiety walczyły o niepodległość i swoje prawa. Historia sądeckiego oddziału Ligi Kobiet

Tomasz Jacek Lis

W czerwcu 1915 roku został powołany do życia nowosądecki oddział Ligii Kobiet. Skupiał on kilkaset sądeczanek, które aktywnie zaangażowały się w działalność patriotyczną na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości.

Wybuch I wojny światowej wśród młodych Polaków wywołał patriotyczne uniesienie. Młodzi chłopcy przygotowywani przez lata w różnego rodzaju „Sokołach”, drużynach strzeleckich czy drużynach bartoszowych ochoczo wstępowali w szeregi Legionów Polskich, często nawet kiedy nie spełniali formalnych kryteriów (17 lat).

O tych wydarzeniach wiemy całkiem sporo, tym bardziej, że ostatnimi czasy z racji 100-lecia odzyskania niepodległości, nie tylko historiografia raczy nas okazjonalnymi publikacjami, ale również kinematografia, która serwuje nam w formie mniej (Legiony) lub bardziej (Piłsudski) przystępnej wizualizację wydarzeń sprzed wieku.

Większość jednak tej twórczości literackiej i filmowej traktuje sprawę „z męskiego” punktu widzenia. Oczywiście jest to wytłumaczalne, gdyż zarówno wśród decydentów jak też żołnierzy walczących na froncie, to mężczyźni odgrywali kluczowe role. Mimo to wydaje się pewną niesprawiedliwością sprowadzanie kobiet do roli przysłowiowego „kwiatka u kożucha”. Tym bardziej, że o ile wojnę przegrali przede wszystkim monarchowie i konserwatyści, którzy oponowali za starymi, mocno patriarchalnymi regułami, to z pewnością wśród zwycięzców można wskazać kobiety. To one wyszły z wojny umocnione, zarówno w Europie zachodniej, jak też środkowej, gdzie tak jak w Rzeczpospolitej zyskały zrównanie w prawach wyborczych z mężczyznami.