Dlaczego Polki wychodzą za Niemców? Wanda Niemca nie chciała, ale do naszych czasów zmieniła zdanie. Rozmowa z prof. Piotrem Roguskim

Krzysztof Ogiolda

Profesor Piotr Roguski, badacz literackich związków polsko-niemieckich, emerytowany profesor slawistyki Uniwersytetu Kolońskiego, autor książki „(Nie) poszła za Niemca”.

Podczas spotkania z czytelnikami w Opolu pan profesor promował swoją książkę „(Nie) poszła za Niemca. Opowieść historyczno-literacka”. Opowiada ona – co czytamy na okładce - o miłości, małżeństwach i trudnych sprawach polsko-niemieckich. Tą, która nie poszła za Niemca i wybrała śmierć w nurtach Wisły, była Wanda. Przypomnijmy: skąd się ten mit wziął?
Tę legendę wymyślił Wincenty Kadłubek, jak zresztą wiele innych. Legenda o Wandzie zmieniała się z czasem. W opowieści Kadłubka Wanda umiera bezpotomnie, ale do Wisły się nie rzuca. Ów skok do rzeki pojawia się w późniejszej „Kronice wielkopolskiej”. Mocodawcom kronikarzy najwyraźniej potrzebny był mit władczyni, która dla spraw ogólniejszych składa z siebie ofiarę.

Czyli rezygnuje z własnych potrzeb na rzecz ogółu?
W „Kronice wielkopolskiej” i u Długosza jest to także ofiara z życia. Inni autorzy sugerowali, że między mityczną Wandą a księciem teutońskim (wcześniej nieznanym z imienia, dopiero Długosz nadał mu imię Rytygier), którego rzekomo ona nie chciała, pojawiło się uczucie. Zatem Wanda składa na rzecz ojczyzny ofiarę podwójną - nie tylko z życia, ale także z miłości. Warto pamiętać, że wątek Wandy pojawia się również w literaturze niemieckiej.

Jako długoletni pracownik Uniwersytetu Kolońskiego i innych uczelni niemieckich, pan profesor przekonał się, że współczesne Wandy wcale nierzadko Niemców chcą… Mieszanych polsko-niemieckich małżeństw spotkał pan niemało. Co przybliża do siebie Niemców i Polki?
Z moich obserwacji wynika, że w małżeństwach mieszanych to Polki wychodzą za Niemców. Do rzadkości należą, i historycznie należały, związki Polaka z Niemką.